Hướng Dẫn Chi Tiết Về Câu Cân Phương Trong Âm Nhạc

Học Producer - Remix trên FL Studio Học Thu Âm – Mix nhạc trên Cubase

Học Hòa âm phối khí trên Logic Pro X Học làm nhạc EDM trên Ableton

Hướng Dẫn Chi Tiết Về Câu Cân Phương Trong Âm Nhạc

A) Câu Cân Phương: La Phrase Carrée

Câu cân phương là một dạng câu nhạc có độ dài tuân theo quy luật: 4, 8, 16, 32 trường canh (measures – TC). Đây là một dạng cấu trúc phổ biến giúp bài nhạc có sự cân đối, dễ nhớ và dễ phổ biến.

Ví dụ: “Au Clair de la Lune”

• Cấu trúc bài: 4 câu, mỗi câu 4 TC:
  • Câu 1 (4TC) + Câu 2 (4TC) + Câu 3 (4TC) + Câu 4 (4TC) = 16 TC
  • Mô hình: A A B A

Đặc điểm của câu cân phương:

• Mỗi câu được chia thành hai nửa bằng nhau gọi là nửa-câu (semi-phrase).
• Nửa câu trước: Antecedent.
• Nửa câu sau: Consequent.
• Số câu và số TC thường chẵn (even).
• Nhịp điệu lặp lại đồng nhất (matched rhythm).
• Thứ tự câu nhạc: //: A: // B A.

Biến thể của cấu trúc cân phương:

Nếu thay thuật ngữ Câu (4TC) bằng Đoạn (2 câu = 8TC), ta có cấu trúc: A (8TC) + A (8TC) + B (8TC) + A (8TC) = 32 TC.

Đây là cấu trúc tiêu chuẩn (STANDARD) thường gặp trong nhiều tác phẩm âm nhạc. Đoạn A có thể:

• Giữ nguyên khi lặp lại.
• Được thay đổi một chút (modified).
• Có cách kết câu khác nhau qua các giai kết (cadences).

Nhược điểm của câu cân phương:

• Vì quá vuông vức, cân đối nên có thể gây cảm giác nhàm chán.
• Khi đoạn B xuất hiện, khán giả có thể cảm thấy sự mới lạ, nhưng đoạn A quay lại làm bài nhạc kết thúc một cách “tự nhiên” mà không có sự chuẩn bị trước.
• Công thức quen thuộc: A + A (8 TC – balanced) và B + A (8TC).

B) Bài Nhạc Cân Phương

Bài nhạc cân phương gồm 4 đoạn (periods/parts), trong đó một đoạn được lặp lại. Mỗi đoạn có 8 TC, chia thành:

• Antecedent (4TC) + Consequent (4TC) = Part 8TC

Ví dụ về cấu trúc:

• Dạng Tam phân (Ternary Form): A – B – A
• Nếu đoạn A lặp lại: //: A: // B A (gần giống dạng Nhị phân – Binary Form)

C) Những Cấu Trúc Cân Phương Khác

Câu nhạc có số TC không phải bội số của 4:

• Một câu cân phương chuẩn thường có số TC là bội số của 4 (4, 8, 16, 32).
• Tuy nhiên, vẫn có một số ngoại lệ như câu 12TC (không cân đối vì 12:4=3).
• Một số câu nhạc có thể ngắn hoặc dài hơn 4 TC.

Ví dụ:

1. Câu 3 + 3 TC (Bài “Bà Mẹ Quê” – Phạm Duy)

• Antecedent (3TC): “Vườn rau, vườn rau xanh ngắt một màu”
• Consequent (3TC): “Có đàn, có đàn gà con nương náu”
• Đoạn AA: “Mẹ quê, mẹ quê vất vả trăm chiều” → “Nuôi đàn, nuôi một đàn con chắt chiu”

2. Câu 5 + 5 TC (Bài “Nếu Một Mai Em Sẽ Qua Đời” – Phạm Duy)

• Antecedent (5TC): “Nếu một mai Em sẽ qua đời…”
• Consequent (5TC): “Nếu một mai Em đốt pháo vui…”

Những cấu trúc này giúp nhạc sĩ có thể sáng tạo linh hoạt hơn thay vì bị ràng buộc bởi khuôn khổ cân phương chặt chẽ.

D) Dạng Nhị Phân (Binary Form) – AB

Cấu trúc phổ biến:

1. AABB → //: A: //: B: //
2. ABAB → //: AB: //

Ví dụ:

1. Dạng AABB (Bài “Giọt Mưa Trên Lá” – Phạm Duy, 9 + 9 TC)

• A: “Giọt mưa trên lá, nước mắt mẹ già…”
• A: “Giọt mưa trên lá, nước mắt mặn mà…”
• B: “Giọt mưa trên lá, tiếng khóc oa oa…”
• B: “Giọt mưa trên lá, tiếng nói bao la…”

2. Dạng ABAB (Bài “Ru Con” – Phạm Duy, 8 + 8 TC)

• A: “Ngoan ngoan con nhỏen miệng cười…”
• B: “Chinh chiến miền xa con ơi…”
• A: “Ngoan ngoan con nhỏen miệng cười…”
• B: “Giông tố lầm than con ơi…”

Lưu ý: Bài nhạc có thể có đoạn INTRO (mở đầu) và CODA (kết bài), thường từ 2 đến 8 TC.

E) Dạng Tam Phân (Ternary Form)

Hai biến thể chính:

1. //: A: // B A
2. ABA

Ví dụ:

1. Dạng AABA (Bài “Au Clair de la Lune”)

• Nếu chỉ xét về nhịp điệu: A A A A (có vẻ đơn điệu)
• Nhưng khi xét về âm điệu và giai kết (cadence): A A B A (có sự thay đổi về giai điệu ở B)

2. Dạng ABA (Xét theo sự đối xứng trong âm nhạc)

• Cấu trúc phổ biến trong kiến trúc và âm nhạc:
  • “Le château de Hauteville” (kiến trúc đối xứng)
  • “J’ai du bon tabac” (giai điệu đối xứng)
• Câu nhạc lặp lại trong mỗi đoạn: 2TC + 2TC

Tổng kết:

• Câu cân phương là dạng cấu trúc phổ biến nhưng có thể trở nên nhàm chán.
• Việc kết hợp các cấu trúc biến thể giúp nhạc sĩ có thêm công cụ sáng tác linh hoạt.
• Không có “quy luật cứng nhắc”, chỉ có “công cụ và kỹ thuật” để sáng tác hiệu quả hơn.