🔍

Cách Thiết Lập Thói Quen Sáng Tác Hiệu Quả Hàng Ngày

“Thiên tài là 1% cảm hứng và 99% mồ hôi.” – Thomas Edison. Sáng tác nhạc cũng vậy: cảm hứng chỉ là khởi đầu. Điều đưa bạn đến thành công là thói quen sáng tác đều đặn, bền vững và hiệu quả mỗi ngày.

I. Giới thiệu

Là một người đã học tập, thực hành và giảng dạy về sáng tác ca khúc, tôi từng trải qua cảm giác bế tắc vì không có ý tưởng, lúng túng khi bắt đầu một bài mới, hoặc dễ nản lòng khi viết chưa được đoạn hook hoàn chỉnh. Tôi cũng từng nghĩ rằng: “Cứ đợi cảm hứng đến rồi viết”. Nhưng sau một thời gian dài quan sát chính mình và học hỏi từ các nhạc sĩ chuyên nghiệp, tôi nhận ra một điều then chốt:

Những người sáng tác giỏi và sáng tác đều đặn không phụ thuộc vào cảm hứng – họ có thói quen viết mỗi ngày.

✦ Thói quen – không phải cảm hứng – mới là thứ đưa họ tiến xa.

Một người bạn của tôi, hiện là nhạc sĩ chuyên nghiệp tại TP.HCM, từng chia sẻ rằng anh dành mỗi sáng 6h30 đến 7h để viết lời bài hát, bất kể có ý tưởng hay không. Anh nói:

“Mình không đợi có cảm hứng mới viết. Mình viết để tạo ra cảm hứng.”

✖️

amnhactv.com

Chính nhờ kỷ luật đó, anh có thể viết ra hơn 80 bài hát mỗi năm, trong đó có nhiều bài được chọn làm nhạc phim, quảng cáo và trình diễn sân khấu chuyên nghiệp.

Câu chuyện này không phải là ngoại lệ. Khi tôi tìm hiểu quá trình làm việc của các nhạc sĩ lớn như Ryan Tedder, Taylor Swift, hay Trịnh Công Sơn, tôi thấy họ đều có thói quen làm việc âm nhạc mỗi ngày, như một nghi thức không thể thiếu trong cuộc sống.

✦ Tại sao bài viết này cần thiết?

Trong bài viết này, tôi sẽ chia sẻ một kế hoạch rõ ràng và thực tế để bạn có thể:

• Bắt đầu thói quen sáng tác mỗi ngày chỉ từ 5–15 phút.

• Biến việc sáng tác thành phần tự nhiên trong đời sống hàng ngày.

• Tăng dần khả năng viết lời, giai điệu, và hoàn thiện tác phẩm theo thời gian.

• Và quan trọng nhất: không bị phụ thuộc vào cảm hứng, deadline, hay cảm xúc nhất thời.

Tôi xây dựng hướng dẫn này dựa trên:

• Trải nghiệm cá nhân của một người từng mất phương hướng trong sáng tác, nhưng đã thiết lập thành công thói quen viết mỗi ngày.

• Kinh nghiệm của những nhạc sĩ chuyên nghiệp trong và ngoài nước.

• Các nguyên lý khoa học về hình thành thói quen (từ sách “Atomic Habits” của James Clear và nghiên cứu hành vi từ Đại học Stanford, MIT…).

Nếu bạn đã từng trì hoãn việc viết nhạc, cảm thấy mình chưa đủ “năng khiếu”, hoặc thiếu động lực để bắt đầu mỗi ngày, thì bài viết này là dành cho bạn.
Chúng ta sẽ không bắt đầu bằng những điều to tát, mà bằng những hành động nhỏ – và duy trì nó một cách thông minh, hiệu quả.

II. Tại sao cần có thói quen sáng tác hàng ngày?

Không ít người nghĩ rằng sáng tác nhạc là công việc “thiên phú”, phải chờ cảm hứng bất chợt. Nhưng thực tế, những người sáng tác giỏi nhất lại dựa vào kỷ luật và thói quen lặp lại mỗi ngày, chứ không phải may mắn hoặc cảm xúc nhất thời.

Dưới đây là 3 lý do quan trọng nhất lý giải vì sao bạn nên thiết lập thói quen sáng tác mỗi ngày – dù chỉ vài phút:

1. Thói quen luyện tập giúp tăng sức sáng tạo theo thời gian

Sáng tạo là kỹ năng có thể rèn luyện, không phải đặc quyền của thiên tài.

📌 Nghiên cứu từ Harvard Business Review cho thấy: khi con người tiếp xúc thường xuyên với một hoạt động sáng tạo (như viết nhạc, viết văn, vẽ tranh), não bộ sẽ tạo ra nhiều liên kết thần kinh mới, giúp các ý tưởng đến nhanh hơn, sâu hơn và phong phú hơn.

▶ Ví dụ thực tế:
Ca sĩ – nhạc sĩ Ed Sheeran từng thẳng thắn chia sẻ rằng các bài hát đầu tiên anh viết đều “rất tệ”, nhưng vì kiên trì sáng tác mỗi ngày suốt nhiều năm, cuối cùng anh đã tạo ra những bản hit toàn cầu như Thinking Out Loud, Perfect, Photograph.

💡 Bài học: Đừng chờ đến khi bạn “sáng suốt” mới bắt đầu viết. Càng viết thường xuyên, bạn càng giỏi.

2. Viết đều đặn giúp giảm phụ thuộc vào cảm hứng

Cảm hứng là thứ đẹp nhưng thất thường. Thói quen là thứ chắc chắn và bền vững.

📌 Theo các nghiên cứu của Stanford University về tâm lý sáng tạo, cảm hứng chỉ chiếm khoảng 10-20% thành quả nghệ thuật. Phần còn lại đến từ quy trình, luyện tập và kỷ luật sáng tạo.

▶ Ví dụ thực tế:
Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn – dù nổi tiếng với phong cách viết đầy cảm xúc – lại có thời gian làm việc vô cùng nghiêm túc:

Ông thường dậy lúc 5h sáng, uống cà phê, đọc sách và bắt đầu viết lời hoặc giai điệu ngay cả khi chưa có “ý tưởng cụ thể”.
Nhờ đó, ông đã để lại hơn 600 bài hát, nhiều trong số đó trở thành di sản văn hóa âm nhạc Việt Nam.

💡 Bài học: Không cần cảm hứng để viết – hãy viết để tạo cảm hứng.

3. Thói quen tạo nền tảng cho sự nghiệp sáng tác chuyên nghiệp

Nếu bạn nghiêm túc với nghề sáng tác, bạn cần một quy trình sáng tác đều đặn như nghề nghiệp thực sự.

📌 Các nhạc sĩ viết nhạc cho phim, quảng cáo, hoặc đơn đặt hàng từ ca sĩ không thể ngồi chờ cảm hứng – họ phải có khả năng sáng tác dưới áp lực và đúng lịch trình.

▶ Ví dụ thực tế:
Nhạc sĩ Đức Trí từng chia sẻ trong một buổi nói chuyện âm nhạc rằng:

“Khi nhận làm nhạc cho một bộ phim, tôi có thể phải viết từ 5 đến 10 ca khúc chỉ trong vài tuần. Không thể chờ ‘có mood’ mới làm được.”

💡 Bài học: Nếu bạn muốn phát triển sự nghiệp bền vững trong âm nhạc, thói quen sáng tác mỗi ngày là điều bắt buộc, không phải lựa chọn.

✅ Tóm tắt

Hãy nghĩ việc sáng tác mỗi ngày như tập thể dục cho trí óc âm nhạc – càng đều đặn, bạn càng “có cơ bắp sáng tạo” mạnh mẽ hơn.

III. Hướng dẫn từng bước thiết lập thói quen sáng tác hàng ngày

Nếu bạn từng thử lên kế hoạch sáng tác mỗi ngày nhưng chỉ duy trì được vài hôm rồi bỏ, điều đó không có nghĩa bạn thiếu kỷ luật hay không hợp với sáng tác. Vấn đề là bạn chưa áp dụng đúng nguyên tắc hình thành thói quen nhỏ, dễ thực hiện và dễ duy trì.

Dưới đây là 5 bước thực tế, khoa học và khả thi để xây dựng thói quen sáng tác mỗi ngày – dù bạn là người mới bắt đầu hay đã có kinh nghiệm:

🔹 Bước 1: Chọn một khung giờ cố định dễ duy trì

→ Tại sao quan trọng:
Thói quen dễ hình thành hơn nếu bạn gắn nó với một thời điểm rõ ràng trong ngày – khi tinh thần bạn ổn định nhất.

→ Gợi ý khung giờ phổ biến:

• Sáng sớm (5h30 – 7h): Não bộ tỉnh táo, ít xao nhãng, phù hợp để lên ý tưởng mới.

• Buổi tối (21h – 23h): Cảm xúc mạnh hơn, dễ viết lời và hồi tưởng trải nghiệm cá nhân.

▶ Ví dụ thực tế:
Tôi từng khuyên một học viên viết vào ngay sau khi uống cà phê sáng, chỉ 10 phút mỗi ngày. Sau 2 tuần, bạn ấy viết được 3 đoạn hook và 1 ca khúc hoàn chỉnh đầu tiên trong đời.

🔹 Bước 2: Chuẩn bị một “góc sáng tác” cố định

→ Tại sao quan trọng:
Khi bạn viết nhạc ở cùng một nơi mỗi ngày, não bộ sẽ liên kết nơi đó với việc “sáng tác”, giúp tập trung nhanh và dễ dàng hơn.

→ Yêu cầu không gian:

• Bàn làm việc gọn gàng, có đàn/nhạc cụ nếu cần.

• Giấy bút hoặc app ghi chú mở sẵn.

• Có thể bật nhạc nền nhẹ: lo-fi, piano không lời, white noise…

▶ Ví dụ thực tế:
Tôi thường đặt đèn bàn có ánh sáng vàng chỉ dùng khi viết nhạc. Mỗi lần bật đèn, tôi tự nhiên chuyển sang trạng thái sáng tác – dù ban đầu không có ý tưởng gì.

🔹 Bước 3: Bắt đầu từ thói quen nhỏ (5–15 phút mỗi ngày)

→ Tại sao quan trọng:
Thói quen mới dễ duy trì hơn nếu không áp lực. Đừng bắt đầu bằng việc “viết một bài hát mỗi ngày” – hãy bắt đầu bằng việc “viết một câu nhạc hoặc một ý tưởng lyric”.

→ Gợi ý hành động:

• Viết 2 câu giai điệu bằng miệng và ghi âm lại.

• Viết 4 dòng lyric tự do theo cảm xúc.

• Tìm 3 từ khoá chủ đề để viết về.

▶ Ví dụ thực tế:
Tôi từng dùng bộ đếm giờ Pomodoro: đặt 15 phút chỉ để viết bất kỳ thứ gì liên quan đến nhạc. Sau 10 buổi, tôi đã tạo ra được đoạn điệp khúc hoàn chỉnh và dùng cho một bài nhạc phim học đường sau này.

🔹 Bước 4: Ghi lại mọi ý tưởng bằng công cụ phù hợp

→ Tại sao quan trọng:
Ý tưởng âm nhạc đến bất chợt – nếu không ghi lại, chúng sẽ biến mất. Duy trì ghi chú mỗi ngày là cách mở rộng ngân hàng ý tưởng cá nhân.

→ Công cụ gợi ý:

• App ghi chú: Notion, Google Keep, Evernote.

• App thu âm nhanh: Dolby On, Voice Memos, BandLab.

• Dành 1 cuốn sổ tay riêng để chép ý tưởng, lời ca, hoặc hợp âm.

▶ Ví dụ thực tế:
Một nhạc sĩ indie tôi quen có một folder chứa hơn 400 bản ghi âm ý tưởng ngắn. Khi cần viết gấp cho khách hàng, anh chỉ cần chọn 1 bản demo cũ để phát triển.

🔹 Bước 5: Áp dụng mô hình “Gợi ý – Thói quen – Phần thưởng”

Lấy cảm hứng từ mô hình tạo thói quen của James Clear (Atomic Habits).

▶ Ví dụ thực tế:
Mỗi khi hoàn thành một đoạn nhạc, tôi thưởng cho mình 5 phút chơi game hoặc nghe bản demo yêu thích. Điều đó khiến việc sáng tác trở nên thích thú, không bị gượng ép.

✅ Ghi nhớ:

Thành công trong sáng tác không đến từ cảm xúc nhất thời, mà từ một chuỗi hành động nhỏ lặp lại hàng ngày.

IV. Duy trì và nâng cấp thói quen sáng tác hàng ngày

Sau khi thiết lập được một thói quen sáng tác hàng ngày, vấn đề không còn là “bắt đầu thế nào” mà là “làm sao để không bỏ cuộc giữa chừng”. Đây chính là điều phân biệt một người viết chơi chơi và một người sáng tác chuyên nghiệp.

Dưới đây là 3 cách hiệu quả để duy trì thói quen và làm mới trải nghiệm sáng tác mỗi ngày:

🔹 1. Tạo “chuỗi ngày liên tục” (Don’t Break The Chain)

“Nếu bạn viết hôm nay, hãy viết tiếp vào ngày mai. Sau vài ngày, bạn sẽ không muốn phá chuỗi.” – Jerry Seinfeld

→ Cách làm:

• In một lịch trắng hoặc dùng app theo dõi (ví dụ: Habit Tracker, TickTick, Streaks).

• Mỗi ngày bạn sáng tác (dù chỉ vài câu), hãy đánh dấu ✔ hoặc ❍ lên lịch.

• Sau 3–5 ngày, bạn sẽ hình thành phản xạ: “Viết một chút để không làm gián đoạn chuỗi”.

▶ Ví dụ thực tế:
Một học viên của tôi đã viết mỗi ngày suốt 43 ngày liên tiếp, và sau đó tự tin nộp demo cho một cuộc thi viết ca khúc học đường. Cậu ấy chia sẻ:

“Ban đầu chỉ định viết 10 phút mỗi sáng, nhưng sau 2 tuần thì đầu mình cứ nghĩ lời hát cả ngày luôn.”

💡 Mẹo nhỏ: In lịch A4 dán ngay góc bàn làm việc – dễ nhìn, dễ động lực.

🔹 2. Viết nhật ký sáng tác – một thói quen phụ nhưng cực kỳ hiệu quả

Bạn không thể cải thiện điều mình không ghi lại.

→ Cách làm:

• Sau mỗi lần sáng tác (dù thành công hay không), hãy ghi lại vài dòng:

  • Hôm nay viết gì?

  • Viết được mấy phút?

  • Khó khăn chính là gì?

  • Ý tưởng nào bạn muốn phát triển thêm?

• Dùng app Notion, Google Docs hoặc đơn giản là sổ tay sáng tác.

▶ Ví dụ thực tế:
Tôi từng phát hiện mình hay sáng tác tốt hơn vào chiều thứ Bảy – chỉ nhờ ghi nhật ký và xem lại sau 1 tháng. Từ đó, tôi sắp xếp thời gian để tối ưu năng suất đúng khung giờ hiệu quả.

💡 Gợi ý nội dung ghi chép:

🔹 3. Thử thách bản thân bằng “đề bài sáng tác theo tuần/tháng”

Viết mỗi ngày không có nghĩa là viết lặp lại mỗi ngày.

→ Tạo cảm hứng mới bằng thử thách theo chủ đề:

▶ Ví dụ thực tế:
Trong một workshop 30 ngày viết nhạc, tôi từng đưa ra thử thách “viết một câu hook mỗi ngày với chỉ 5 từ”. Kết quả là 80% học viên duy trì được thói quen viết, và nhiều người chia sẻ rằng chính sự giới hạn lại kích thích sáng tạo mạnh mẽ hơn.

💡 Mẹo áp dụng: Tự tạo “bảng Bingo sáng tác” gồm 9–16 ô thử thách và hoàn thành dần mỗi ngày.

✅ Tổng kết nhanh – 3 yếu tố then chốt giúp bạn không bỏ cuộc:

“Không có con đường tắt đến một bài hát hay – chỉ có những bước nhỏ, kiên trì và đúng hướng mỗi ngày.”

V. Một số lưu ý quan trọng

🔸 1. Không cần viết hay mỗi ngày – chỉ cần viết

Đừng kỳ vọng mỗi lần viết là một kiệt tác. Mục tiêu là luyện thói quen, không phải hoàn hảo.

Rất nhiều người bỏ cuộc vì nghĩ: “Viết dở thế này thì viết làm gì?”. Nhưng thực tế, sáng tác giống như luyện đàn – có ngày bạn chơi hay, có ngày chỉ đơn giản là giữ được kỹ năng không rỉ sét.

▶ Mẹo áp dụng:

• Đặt mục tiêu “tạo ra một thứ gì đó, dù nhỏ”.

• Ví dụ: một dòng điệp khúc, một hợp âm, một câu hát bất kỳ.

• Hãy xem những ngày viết không hay như những viên gạch nền tảng – bạn cần chúng để có chỗ đứng vững khi ý tưởng lớn đến.

🔸 2. Viết được ít vẫn tốt hơn không viết gì

“Một dòng lời nháp vẫn hơn là một ý tưởng nằm im trong đầu.”

Nhiều người nghĩ: “Hôm nay không có thời gian 30 phút như kế hoạch, thôi bỏ luôn”. Sai lầm! Bạn hoàn toàn có thể viết chỉ 1–2 phút, hoặc ghi âm một ý tưởng hook lúc đang rửa bát.

▶ Mẹo áp dụng:

• Áp dụng quy tắc “2 phút là đủ”: nếu không thể viết lâu, chỉ cần bật app ghi chú và viết 1 dòng.

• Nhớ: tính liên tục quan trọng hơn thời lượng.

🔸 3. Khi bí ý tưởng, hãy chép – không sáng tác

Viết lại lời của bài hát yêu thích là cách khơi lại dòng sáng tạo.

Có những ngày bạn thực sự cạn sạch cảm hứng. Đừng bỏ qua – thay vì cố ép bản thân nghĩ ra ý mới, hãy chép lời một bài hát bạn thích, hoặc phân tích giai điệu/hợp âm của nó.

▶ Lợi ích:

• Giúp duy trì nhịp viết.

• Rèn kỹ năng học hỏi từ cấu trúc thực tế.

• Đôi khi chỉ cần vài phút chép lời là bạn lại nảy ra ý tưởng mới từ chính bài đó.

🔸 4. Nếu bỏ lỡ một ngày, đừng bỏ luôn cả tuần

Một ngày bạn bỏ qua không làm bạn thất bại – trừ khi bạn để nó trở thành cái cớ bỏ luôn cả chuỗi thói quen.

Bỏ lỡ là chuyện bình thường – bận việc, mệt, đi xa, bị bệnh… Điều quan trọng là đừng để một ngày gián đoạn kéo dài thành 2–3 ngày rồi thành “thôi, mình bỏ rồi”.

▶ Mẹo phục hồi nhanh:

• Dán sẵn dòng này trước bàn làm việc:

  “Dù hôm qua thế nào, hôm nay mình vẫn có thể bắt đầu lại.”

• Ghi lại lý do bỏ lỡ, và viết 2 dòng ngắn vào hôm sau như một nghi thức “trở lại”.

🔸 5. Hãy chia sẻ hành trình sáng tác của bạn

Khi bạn viết một mình, bạn dễ bỏ cuộc. Khi bạn chia sẻ, bạn có động lực để duy trì.

Bạn không cần khoe cả bài hát hoàn chỉnh – chỉ cần chia sẻ:

• Một đoạn lyric bạn đang viết.

• Một hình ảnh sổ tay chép lời.

• Một audio 15 giây giai điệu bạn vừa nghĩ ra.

▶ Lợi ích:

• Nhận phản hồi tích cực giúp bạn tự tin hơn.

• Kết nối với những người đang viết như bạn.

• Tạo cảm giác “mình đang nghiêm túc với hành trình này”.

💡 Gợi ý nơi chia sẻ: Facebook cá nhân, fanpage âm nhạc, nhóm nhạc sĩ trẻ, hoặc blog nhật ký sáng tác cá nhân.

✅ Những điều cần ghi nhớ:

“Những nhạc sĩ bền bỉ không phải là người không bao giờ bị bí, mà là người biết viết tiếp ngay cả khi bí.”

VI. Kết luận

Sáng tác nhạc, giống như bất kỳ kỹ năng nghệ thuật nào khác, không đến từ cảm hứng nhất thời, cũng không phải là đặc quyền của một số ít người “có năng khiếu bẩm sinh”. Đó là kết quả của một quá trình kiên trì luyện tập, quan sát cảm xúc, và viết ra điều mình nghĩ – mỗi ngày.

🔸 Bạn không cần chờ một ngày đặc biệt để bắt đầu.

Chỉ cần:

• Một góc nhỏ yên tĩnh,

• Một khung giờ bạn chủ động chọn,

• Và một cam kết đơn giản:

  “Hôm nay, mình sẽ viết gì đó – dù chỉ một dòng.”

🔸 Bạn không cần phải viết hay ngay từ đầu.

• Điều bạn cần là viết thường xuyên.

• Những câu chữ đầu tiên có thể vụng về – không sao. Bài hát đầu tiên có thể chưa hoàn hảo – cũng không sao.

• Điều đáng quý là bạn đang viết, đang tiến lên, đang trở thành nhạc sĩ mà bạn mong muốn.

🔸 Thói quen là thứ âm thầm nâng bạn lên mỗi ngày.

• Một ngày bạn viết 10 phút → bạn tạo ra một đoạn hook.

• Một tuần bạn duy trì 5 ngày → bạn tạo được 1 bản demo.

• Một tháng bạn không bỏ cuộc → bạn có một bài hát hoàn chỉnh.

• Một năm bạn kiên trì → bạn có hồ sơ sáng tác cá nhân đủ để tự tin đi xa hơn.

✨ Hãy bắt đầu hôm nay. Không cần làm thật lớn – chỉ cần làm đều.
Vì sau tất cả, sự nghiệp sáng tác không bắt đầu bằng một bản hit – nó bắt đầu từ một thói quen nghiêm túc và bền bỉ.

Gợi ý hành động ngay hôm nay:

• ✅ Chọn một khung giờ viết cố định (ví dụ: 20h–20h20 mỗi tối)

• ✅ Chuẩn bị sổ tay hoặc app ghi âm để ghi lại ý tưởng

• ✅ Viết 2 câu lời hoặc 1 giai điệu ngắn ngay sau khi đọc xong bài viết này

• ✅ Đánh dấu “Ngày 1” trên lịch cá nhân và viết tiếp vào ngày mai